نکات اجرایی فونداسیون ساختمان

اجرای فونداسیون ساختمان  مهم‌ترین سازه‌ای است که قبل از ساخت بنا، تشکیل می‌شود. در این مقاله قصد داریم به تعریف فونداسیون و نکات اجرایی فونداسیون ساختمان بپردازیم و با مراحل و شرایط آن به طور کامل آشنا شویم. پس با سبلادر همراه شوید.

فونداسیون  ساختمان چیست؟

به زبان ساده می‌توان گفت، فونداسیون واسطی بین ساختمان و زمین است که می‌تواند تمام وزن ساختمان را به زمین منتقل کند. با این تعریف ساده اهمیت و جایگاه فونداسیون در ساختمان بیشتر معنا پیدا می‌کند. به عبارتی دیگر مهم‌ترین بخش یک ساختمان فونداسیون و شالوده آن است. زیرا اگر این قسمت به صورت مستحکم و مقاوم ساخته نشود، می‌تواند کل سازه ساخته شده بر روی آن را به خطر بیاندازد.

• چه نوع بارهایی از طریق فونداسیون به زمین منتقل می‌شوند؟
• بارهایی که حاصل وزن سازه‌ها بوده که به آن‌ها بار مرده می‌گویند ( مثل وزن تیرآهن و مصالح)
• بارهایی که در اثر اجزای متحرک ایجاد می‌شود که به آن بار زنده می‌گویند ( مانند افراد و وسایلی که وارد ساختمان می‌شود)
• بارهایی که ناشی از عوامل طبیعی است و به آن بارهای جانبی گفته می‌شود ( مانند باد، طوفان و زلزله)

یک فونداسیون قوی باید بتواند به خوبی تمام این سه نوع بار را تحمل کرده و در برابر هر نوع وزنی مقاوم باشد. در زمان قدیم که آپارتمان‌های مرتفع و یا حتی سه طبقه و دو طبقه وجود نداشت، بار سازه توسط دیوارها به زمین منتقل می‌شد. اما امروزه با پیشرفت سازه‌ها و اسکلت‌های ساختمان شاهد آپارتمان‌های مرتفع هستیم و در نتیجه این ساختارهای مرتفع مستلزم داشتن فونداسیون بسیار قوی و مقاوم هستند.

انواع فونداسیون ساختمان

فونداسیون به دو دسته فونداسیون عمیق و سطحی دسته بندی و از بابت نوع هم به سه نوع  مجزای زیر تقسیم می شود.

فونداسیون نواری

این نوع فونداسیون، در بیشتر ساختمان‌ها قابل اجرا بوده و نحوه اجرای آن به این شکل است که با استفاده از نوارها ستون‌هایی که دارای عرض و عمق مشخص هستند به یکدیگر متصل می‌شوند. نقش این نوارها در فونداسیون این است که باعث ایجاد بار یکنواخت به سطح زمین می‌شوند.

فونداسیون رادیه

فونداسیون رادیه زمانی اجرا می‌شود که بار وارد شده به زمین بسیار زیاد است. بنابراین تمام سطح ساختمان را برای اجرای فونداسیون بتن ریزی و آرماتوربندی می‌کنند تا از زیاد شدن عمق فونداسیون جلوگیری شود.

فونداسیون تکی

فونداسیون تکی اغلب در سوله‌ها اجرا شده و روش اجرای آن به این صورت است که ابتدا محل استقرار ستون‌ها را مشخص می‌کنند و سپس آن را آرماتور بندی می‌کنند. بعد از این مرحله فونداسیون‌های تکی بوسیله شناژهای بتنی که عرض و عمق آن‌ها نسبت به فونداسیون کمتر یا مساوری است، به یکدیگر متصل می‌شوند.

مراحل قبل از اجرای فونداسیون چیست؟

اصلاح ناهمواری‌های زمین و مرحله پی کنی و گود برداری از مراحل قبل از اجرای فونداسیون است.و این یکی از اقدامات لازم قبل اجرای فونداسیون روی سطح زمین، است. در این مرحله نوع خاک و سطح آب‌های زیر زمینی بررسی و سپس بستر مناسب جهت ساخت سازه انتخاب می‌شود. در صورت هرگونه ناهمواری و وجود پوشش‌های گیاهی باید ریشه درختان را کند و تمامی سطوح زمین هموار شود.

دلیل انجام گودبرداری چیست؟

همانطور که گفتیم اولین مرحله برای اجرای فونداسیون ساختمان، گود برداری می‌باشد. به زبان ساده هر چقدر خاک برداشته شده از سطح زمین بیشتر شود، به آن گود برداری می‌گوییم. گود برداری برای ساختمان‌هایی که طبقه منفی ندارند انجام شده و دلیل آن سه هدف زیر می‌باشد:

رسیدن به زمین طبیعی: از آنجایی که جنس زمین طبیعی بکر و دست نخورده بوده و هیچ خاک دستی در آن ناحیه وجود ندارد، بهترین زمین برای اجرای فونداسیون مقاوم می‌باشد.

حفاظت فونداسیون از یخبندان: یکی دیگر از دلایل مهم گودبرداری ایجاد فونداسیون در عمق زمین بوده تا پی از آسیب‌های آب و هوایی مانند یخ و سرما در امان بماند.

تامین عمق کف سازی و پی کنی ساختمان: برای اجرای لول‌های تاسیساتی مانند آب و فاضلاب، لازم است گودبرداری انجام شود. زیرا در صورت اجرا شدن آن در طبقه همکف، باعث بالا آمدن کف و ایجاد پله یا رمپ در پارکینگ می‌شود.

جانمایی پروژه: مرحله بعدی که باید قبل از فونداسیون انجام شود تعیین حد و مرز ملک و سازه از هر چهار جهت می‌باشد. در ساختمان سازی به این مرحله تعیین حدود اربعه می‌گویند. این مرحله به این دلیل انجام می‌شود که فونداسیون به نحوی انجام شود که به زمین‌های مجاور تجاوز نکند.

بیشتر بدانیم:انواع درب اتاق خواب

صفر تا صد اجرای فونداسیون ساختمان

گچ ریزی

برای اجرای بتن مگر، در کف گود، گچ ریزی انجام می‌شود. این مرحله پس از تعیین حدود اربعه مشخص می‌شود.

اجرای بتن مگر

پس از انجام جانمایی، زیرسازی فونداسیون یا بتن مگر انجام می‌شود.به بتن مگر ، بتن نظافت نیز گفته می‌شود بنابراین تا حدود ۱۰ سانتی‌متر بر روی سطح زمین ریخته شده تا از جذب شیره بتن فونداسیون توسط خاک جلوگیری کند و بتواند برای انجام آرماتوربندی سطح ترازی را ایجاد کند. پس از اجرای بتن مگر، باید جهت آرماتور بندی ابعاد دقیق پی روی زمین مشخص شود. این کار توسط دوربین، ریسمان و اسپری انجام می‌شود. به این شکل که اول تمام قسمت‌های اطراف نوارها و بازشوها با استفاده از دوربین مشخض شده و سپس بوسیله ریسمان و اسپری رنگی، تمام آن محدوده‌ها روی زمین مشخص می‌شود.

آرماتوربندی

پس از اجرای بتن مگر و حفر چاه شمع‌ها مرحله آرماتور بندی انجام می‌شود. در مرحله آرماتور بندی باید به تعداد و سایز آرماتورهای طولی، تعداد و اندازه خاموت‌ها و سنجاقی‌ها  و مقدار اورلب یا همپوشانی میلگردهای طولی توجه کرد و باید آن‌ها را با نقشه مطابقت داد تا تغییری در اندازه آن‌ها حاصل نشود.

قالب بندی فونداسیون

پس از مرحله آرماتور بندی، زمان قالب بندی فونداسیون فرا می‌رسد. با استفاده از مصالحی همچون آجر چینی، قالب‌های مدولار فلزی یا قالب‌های چوبی می‌توان قالب بندی را انجام داد. نکته حائز اهمیت این است که هنگام قالب بندی ابعاد نهایی کاملا مطابق با نقشه فونداسیون انجام شود.

اجرای ریشه های ستون

پس از اینکه قالب بندی فونداسیون به طور کامل تکمیل شد، نوبت به اجرای ریشه ستون‌ها یا بیس پلیت‌ها می‌رسد. از آنجایی که شبکه پس از قالب بندی ثابت می‌شود و ریشه‌ها امکان جابجایی نخواهند داشت، اغلب این عمل بعد از قالب بندی انجام می‌شود اما برخی آرماتوربندها این کار را قبل از قالب بندی انجام می‌دهند که اگر قبل از این مرحله ریشه ستون‌ها کنترل شود، مشکلی پیش نخواهد آمد.

بتن ریزی فونداسیون

پس از انجام آرماتور بندی و قالب بندی و سپس استقرار ریشه ستون‌ها، مرحله نهایی یعنی بتن ریزی فونداسیون انجام می‌شود. هنگام بتن ریزی باید به نکات بسیار مهمی توجه کنید.

• تمام وسایل مورد نیاز جهت بتن ریزی از جمله ویبراتور، مال و بیل و تجهیزات ایمنی مانند عینک و چکمه مهیا باشد.
• تعداد نمونه‌های مورد نیاز با آزمایشگاه هماهنگ شود.
• هماهنگی با کارخانه بتن جهت اطمینان از ارسال سریع و به موقع مصالح بتنی انجام شود.
• اسلامپ بتن خروجی از کارخانه نباید از ۵ یا ۶ بیشتر شود.
• برای روان کردن بتن به هیچ وجه از آب استفاده نکنید. بهترین راهکار برای روان کردن بتن استفاده از روان کننده‌های استاندارد و موجود در بازار است.
• نوع عیار بتن با کارخانه بتن هماهنگ گردد.

بیشتر بخوانیم:درب ضد آب ABS

پی ساختمان دو طبقه

برای اجرای فونداسیون ساختمان دو طبقه ابتدا باید نوع اسکلت ساختمان را مشخص کنیم. به طور کلی اسکلت‌ها به دو نوع بتنی و فلزی تقسیم می‌شوند. از آنجایی که بتن به تنهایی برای تحمل بار ساختمان‌های دو طبقه و بیشتر، کافی نیست، برای افزایش مقاومت از میلگرد استفاده می‌کنند.برای اجرای  میلگردهایی که در فونداسیون به کار می‌روند به سه دسته طولی، عرضی و تقویت تقسیم می‌شوند که هر کدام کارکردی مجزا دارند. محاسبه میزان میلگرد مورد نیاز برای پی ساختمان دو طبقه باید بر اساس نقشه سازه مشخص شود.

مراحل اجرای فونداسیون اسکلت بتنی

مراحل اجرای فونداسیون ساختمان برای یک سازه بتنی دقیقا به همان صورتی است که پیش تر اشاره کردیم. برای اجرای فونداسیون در ساختار بتنی مراحلی همچون نقشه برداری، گود برداری، تعیین محل فونداسیون، آرماتور بندی، قالب بندی، ساختن بتن و بتن ریزی و در نهایت اجرای فونداسیون، ستون‌ها و سقف‌ها به ترتیب انجام می‌شود. مزیت سازه بتنی در مقاومت بالای آن در برابر نیروهای وارده می‌باشد.

فونداسیون ساختمان فلزی

تمامی مراحل مشروحه در نکات اجرایی فونداسیون ساختمان  بتنی ، در فونداسیون فلزی نیز اعمال می‌شود با این تفاوت که در مرحله آخر اسکلت تولیدی بر روی فونداسیون فلزی قرار می گیرد و این کار توسط یک تیم متخصص انجام می‌شود. معمولا در پروژه‌های کوچک یک ساختار فلزی  همه تیرها در همان محل پروژه انجام می‌شود اما در پروژه‌هایی با مقیاس بزرگتر این کار در کارخانه صورت می گیرد. در ابتدای کار مقدار آهن مورد نیاز مشخص می‌شود و بعد از آن سفارش به صورت شاخه یا برشی در محل انجام پروژه تحویل می‌ گردد.

جمع بندی نهایی

در این مقاله  از مجموعه مقالات سبلان در سعی کردیم به طور جامع نکات اجرایی فونداسیون ساختمان و مراحل اجرایی فونداسیون را با یکدیگر بررسی کنیم. همانطور که گفتیم فونداسیون اصلی‌ترین و اولین مرحله برای ساخت یک سازه مقاوم است و اگر فونداسیون و پی از مقاومت کافی برخوردار نباشد، کل سازه را در معرض خطر قرار می‌دهد. بنابراین تمام مراحل مذکور باید به طور کامل برای اجرای یک فونداسیون بی نقص انجام شود.